با عنوان : بررسي صفات کمي وکيفي ژنوتيپ هاي مختلف انتخابي کلکسيون تلقيح کنندگان پسته
در ادامه مطلب می توانید تکه هایی از ابتدای این پایان نامه را بخوانید
و در صورت نیاز به متن کامل آن می توانید از لینک پرداخت و دانلود آنی برای خرید این پایان نامه اقدام نمائید.
دانشگاه آزاد اسلامي
واحد دامغان
پايان‌نامه كارشناسي‌ارشد رشته باغبانی
عنوان:
بررسي صفات کمي وکيفي ژنوتيپ هاي مختلف انتخابي کلکسيون تلقيح کنندگان پسته وژنوتيپ هاي مختلف ماده انتخابي بذري در ايستگاه تحقيقات پسته دامغان
استاد راهنما:
دکتر حسین افشاری
استاد مشاور:
دکتر حسین حکم آبادی
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی گردد
تکه هایی از متن به عنوان نمونه : (ممکن می باشد هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود اما در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل می باشد)
چکيده 17
فصل 1: 18
مقدمه: 19
فصل 2 : 22
1-1-کلياتي در مورد درخت پسته : 23
2-1-1- تاريخچه درخت پسته : 23
2-1-2- ويژگيهاي گياهشناسي و گونههاي مهم پسته : 23
2-1-3- گونههاي جنس پسته : 25
2-1-4- نيازهاي آب و هوايي پسته : 25
2-1- 5- سطح زير کشت… ف26
2-1- 5-1-کشت و توليد پسته در دنيا 26
2-1- 5-2- سطح زير کشت و توليد در ايران : 29
2-1-7- ارقام پسته : 32
2-1- 8- فنولوژي درختان پسته : 33
2-1-8-1- فنولوژي/ گلدهي: 34
2-1-8-2-گرده افشانی در پسته : 35
2-1-8-3-جوانه زنی ورشد لوله گرده: 35
2-1-8-4- قوه نامیه و ماندگاری دانه گرده: 36
2-1- 8-5- فنولوژي رشد و نمو ميوه : 36
2-2- معرفي منطقه مورد مطالعه. 38
2-2-1- استان سمنان. 38
2-2-2- موقعيت جغرافيايي شهرستان دامغان و حومۀ آن : 38
2-3 – اصلاح درختان پسته : 40
2-4- مطالعات بر روي گرده افشاني پسته: 42
2-5- مطالعات بر روی صفات کمی وکیفی پسته: 47
2-5- بررسي و ارزيابي ارقام پسته. 51
2-6- ارزيابي و اصلاح پايه هاي پسته. 61
2-7- بهره گیری از بيوتكنولوژي در شناسايي، تكثير و اصلاح ارقام و پايه هاي پسته. 71
ب – بهره گیری از بيوتكنولوژي در تكثير ارقام و پايه هاي پسته. 82
پ – بهره گیری از بيوتكنولوژي در اصلاح ارقام و پايه هاي پسته. 87
فصل 3. 89
مواد و روشها 89
زمان و موقعیت جغرافیایی محل انجام آزمایش: 90
مشخصات اقلیمی و جغرافیایی محل پژوهش: 90
رسم نقشه ونقاط پراکنش: 90
کدهای قرار دادی برای ژنوتیپ های نروماده: 90
نقشه باغ کلکسیون تلقیح کنندگان پسته بلوک 3و4. 93
نقشه باغ كلكسيون پايه هاي بذري (Seedling) پسته ايستگاه تحقيقات پسته دامغان. 95
3-1)اندازه گیری صفات کمی وکیفی ژنوتیپ های نر: 98
3-1-1)ابعاد جوانه گل.. 98
3-1-2)صفات باز شدن گل: 98
3-1-3)اندازه گيري طول محور گل آذين: 98
3-1-4 )اندازه گیری طول شاخه سال جاری: 99
3-1-5)تعیین درصد جوانه زنی دانه گرده: 99
تهیه نمونه. 99
تهیه محیط کشت: 99
تعیین درصد قوه نامیه با بهره گیری از تست IKI: 100
3-1-6) اندازه گیری ميزان فلورسنس كلروفيل: 100
روش کار دستگاه کلروفیل فلرومتر: 100
3-1-7 ) اندازه گیری میزان فتوسنتز با دستگاه فتوسنتز آنالایزر: 101
3-1-9) اندازه گیری مقدار کلرفیل: 102
3-1-10 ) اندازه گیری صفات ژنوتیپ های ماده: 102
3-1-10-1 )اندازه گیری ميزان فلورسنس كلروفيل: 102
3-1-11) اندازه گیری صفات كمي وكيفي مربوط به خوشه : 103
3-1-12 )اندازه گیری صفات كمي وكيفي مربوط به میوه: 103
روش تجزیه تحلیل داده ها: 104
فصل 4. 105
نتايج و بحث… 105
4-نتایج: 106
4-1-ژنوتیپ های نر. 106
4-1-1-نتایج ارزیابی صفات گلدهی.. 106
4-1-1-3-نتایج ارزیابی همپوشانی ژنوتیپهای انتخابی با 9رقم تجاری.. 107
4-1-1-5-نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ بر جوانه زنی دانه گرده 109
4-1-1-6-نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ بر قوه نامیه دانه گرده 110
4-1-2-اثر ژنوتیپ های مختلف بر روی سطح برگ… 112
4-1-3-نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ برروی طول محور گل آذین در ژنوتیپ های نر. 113
4-1-4-نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ برروی طول شاخه سال جاری در ژنوتیپ های نر. 114
4-1-5- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ برروی طول جوانه گل در ژنوتیپ های نر. 115
4-1-6- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ های مختلف برروی قطر جوانه گل در ژنوتیپ های نر. 116
4-1-7- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ برروی فلورسنس حداقل(FO) در ژنوتیپ های نر. 117
4-1-8- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ برروی فلورسنس متغیر(FV) در ژنوتیپ های نر. 118
4-1-9- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ برروی میزان فلورسنس ماکزیمم(FM) در ژنوتیپ های نر. 119
4-1-10- نتایج مطالعه نسبت فلور سنس متغیر به ماکزیمم(FM/FV) در ژنوتیپ های نر. 120
4-1-11- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ برروی میزان سرعت فتوسنتز در ژنوتیپ های نر. 122
4-1-12- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ برروی میزان تعرق در ژنوتیپ های نر. 123
4-1-13- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ برروی دمای برگ در ژنوتیپ های نر. 124
4-1-14- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ برروی میزان کلروفیلA در ژنوتیپ های نر. 125
4-1-15- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ برروی میزان کلروفیلB در ژنوتیپ های نر. 126
4-1-16- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ برروی میزان کلروفیل کل در ژنوتیپ های نر. 127
4-2- نتایج واکاوی صفات کمی وکیفی 20 ژنوتیپ ماده 129
4-2-1-نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ برروی سطح برگ در ژنوتیپ های ماده 129
4-2-2-نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ برروی طول شاخه سال جاری در ژنوتیپ های ماده 130
4-2-3- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ برروی فلورسنس حداقل(FO) در ژنوتیپ های ماده 131
4-2-4- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ بر میزان فلورسنس ماکزیمم(FM) در ژنوتیپ های ماده 132
4-2-5- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ برروی فلورسنس متغیر(FV) در ژنوتیپ های نر. 133
4-2-6- نتایج مطالعه نسبت فلور سنس متغیر به ماکزیمم(M/FV) در ژنوتیپ های ماده 134
4-2- 7نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ برروی میزان سرعت فتوسنتز در ژنوتیپ های ماده 136
4-2-8- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ برروی میزان تعرق در ژنوتیپ های ماده مختلف… 137
4-2-9- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ های ماده مختلف برروی دمای برگ… 138
4-2-10- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ های ماده مختلف برروی درصد پوکی میوه پسته. 139
4-2-11- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ های ماده مختلف برروی وزن خشک میوه پسته. 140
4-2-12- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ های ماده مختلف برروی مقدار انس میوه پسته. 142
4-2-13- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ های ماده مختلف برروی درصدخندانی میوه پسته. 143
4-2-14- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ های ماده مختلف برروی وزن پوست تر میوه پسته. 145
4-2-15- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ های ماده مختلف برروی وزن تر100عدد میوه پسته. 146
4-2-15- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ های ماده مختلف برروی شکاف نا منظم میوه پسته. 147
4-2-15- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ های ماده مختلف بر زود خندانی( شکاف منظم میوه )پسته. 148
4-2-16- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ های ماده مختلف برروی طول خوشه پسته. 150
4-2-17- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ های ماده مختلف برروی عرض خوشه پسته پسته. 151
4-2-18- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ های ماده مختلف برروی قطر دم خوشه پسته. 152
4-2-19- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ های ماده مختلف برروی تعداد پسته در خوشه. 153
4-2-20- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ های ماده مختلف برروی تعداد انشعابات اولیه خوشه پسته. 154
-2-20- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ های ماده مختلف برروی تعداد انشعابات ثانویه خوشه پسته. 155
4-2-21- نتایج مطالعه اثر ژنوتیپ های ماده مختلف برروی وزن خوشه پسته. 156
نتیجه گیری کلی: 160
توصیه ها: 166
پیشنهادات: 167
منابع: 169
چکيده
پسته یکی از مهمترین اقلام باغی کشور و از عمده ترین محصولات صادراتی غیر نفتی می باشد. شهرستان دامغان یکی از شهرستانهای استان سمنان به عنوان از مناطق مستعد پسته کاری کشور به شمار می رود. این پژوهش در ایستگاه تحقیقات پسته دامغان در سالهای 93-92به مقصود مطالعه صفات کمی وکیفی ژنوتیپ های پسته انجام گردید. برای انجام این آزمایش تعداد20 ژنوتیپ نر و20 ژنوتیپ ماده از بین درختان کلکسیون پایه مادری (بذری) وکلکسیون تلقیح کنندگان پسته انتخاب گردیدو در ژنوتيپهاي نر کلیه صفات گلدهی،زمان ،طول دوره گلدهی ، همپوشانی با ارقام ماده ابعاد جوانه گل، طول محور گل آذين، درصد جوانه زنی و قوه ناميه ژنوتيپهابا تست IKI ،سطح برگ ،طول شاخه . ميزان فلورسنس كلروفيل ميزان فتوسنتز، دماي برگ، ، ميزان و شدت تعرق ، کلروفیل ، اندازه گيري گردید.در ژنوتيپهاي ماده صفات سطح برگ ،طول شاخه . ميزان فلورسنس كلروفيل ميزان فتوسنتز، دماي برگ، ، ميزان و شدت تعرق ، صفات کمی وکيفی مربوط به خوشه و میوه اندازه گیری گردید. مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد با در نظر داشتن تجزیه واریانس داده ها وآزمون دانکن در ژنوتیپ های نرکلیه صفات معنی دار بود.در ژنوتیپ های ماده در اکثر صفات معنی دار گردید. با در نظر داشتن نتایج بدست آمده در ژنوتیپ های نردر صفات گلدهی وهمپوشانی ژنوتیپ های شما 14و19و صفات مر فولوژیک گل وکلروفیل برگ ژنوتیپ شماره 7 و میزان فلورسنس كلروفيل ژنوتیپ شماره 9 وصفات فتوسنتزی ژنوتیپ شماره1 بعنوان ژنوتیپ های مطلوب شنا سایی وثبت گردید. و در ژنوتیپ های ماده در میزان فلورسنس كلروفيل ژنوتیپ شماره 17 وصفات فتوسنتزی و صفات مربوط به خوشه وعملکرد ژنوتیپ شماره6 ودر صفات میوه وزن خشک و انس بهترین عملکرد ژنوتیپ شماره 17ومیزان خندانی ژنوتیپ شماره 2 بعنوان ژنوتیپ های مطلوب شنا سایی وثبت گردید. که میتوان باتحقیقات بیشتر بعنوان رقم معرفی نمود.
واژهای کلیدی: پسته، ژنوتیپ،صفات،فلورسنس کلروفیل،فتوسنتز،جوانه زنی،قوه نامیه، تست IKI
مقدمه:
اهميت اقتصادي پسته معروف به طلاي سبز، بر هيچ كس پوشيده نيست. پسته به عنوان يك محصول استراتژيك جايگاه خاصي در بين توليدات كشاورزي ايران دارد. اين محصول بخش عمده اي از صادرات غير نفتي در حدود 55 درصد از توليد و بيش از 60 درصد از صادرات جهاني را به خود اختصاص داده می باشد. در آمد ارزي حاصل از صادرت پسته در ايران به بيش از 1000 ميليون دلار ميرسد. عدم تلقيح به موقع ارقام مختلف پسته وعدم هم پوشاني گلهاي نر وماده پسته به علت نبود رقم مناسب بامنطقه جغرافيايي ونيز معرفي تعداد انگشت شماري ازارقام تجاري ما را به اين فکر واميدارد که با بررسي ژنوتيپ هاي مختلف که درطبيعت بصورت بذري وجود داردژنوتيپ هاي مناسب آن منطقه را بيابيم و با عمليات بهنژادي واصلاح و معرفي آن گامي هر چند کوچک در جهت پيش برد اهداف تحقيقات و سند راهبردي پسته برداريم و اميدواريم اين بزرگترين محصول صادراتي کشور همچنان در بازار هاي خارجي بي رقيب باقي بماند.
انتخاب ارقام و پايه هاي مناسب براي هر منطقه مانند عواملي می باشد كه بر روي ميزان توليد و كيفيت محصول توليدي موثر مي باشد و اين مسئله مي تواند اقتصادي بودن يا غيراقتصادي بودن كشت و توليد پسته را در يك منطقه توجيه نمايد. بنابراين بايستي در هر منطقه بر اساس شرايط آب و هوايي موجود همچون ميزان درجه حرارت در فصل رشد، احتمال بروز سرماي بهاره و پاييزه، ميزان بارندگي و … رقم مناسب را انتخاب و توسعه داد.
ارقام تجاري موجود بطور تصادفي در اثر تفرقه صفات ناشي از كشت بذري به وجودآمده اند . با در نظر داشتن هتروزيگوتي شديد پسته، نتايج حاصل از كشت بذور مختلف حتي يك درخت داراي صفات و خصوصيات بسيار متفاوتي هستند. بنابراين با توجه بذري بودن باغات قديمي پسته، سابقه و قدمت كاشت پسته در ايران، بسيار متنوع ارقام و فنوتيپهاي موجود پسته ايران درجهان بي نظير می باشد . ارقام پسته تجاري موجود در ايران بدون كار اصلاحي ايجاد شده اند و توسط باغداران علاقه مند، در سطح محدودي از تنوع ژنتيكي انتخاب و تكثير شده اند. مسلم می باشد در صورت بررسي و شناسايي ارقام و فنوتيپها پتانسيل افزايش توليد پسته از لحاظ خصوصيات كمي و كيفي بر تر نسبت به ارقام موجود هست
ارقام عمده تجارتي پسته داراي عيوبي نظير حساسيت به خطر سرمازدگي (رقم كله قوچي ) ، كم بودن كميت و كيفيت پسته (اوحدي)، دير گلي، عدم تلقيح كافي، خطر گرمازدگي در زمان گلدهي و عدم تامين نياز سرمايي (اكبري)، سال آوري شديد و آلودگي به افلاتوكسين (احمد آقايي) مي باشند .بنابراين هر ساله قسمتي از محصول در اثر خصوصيات فنولوژيكي و فيزيولوژيكي اين ارقام و نيز عدم مطابقت كامل با شرايط اقليمي از بين مي رود.
در مناطق پسته کاري استان سمنان خصوصا دامغان با سطح زير کشت باغ بر 14700هکتاربزرگترين محصول باغباني استان محسوب مي شودکه به توجه بيشتري از طرف بخصوص دانشگاهيان نياز دارد. همچنين برداشت هاي غلط روستائيان بعلت ضعف واز هم گسيختگي زنجيره تحقيق آموزش وترويج ما را وادار نمود که دراين تحقيق با بررسي صفات کمي وکيفي 20 ژنوتيپ گرده زا 20 ژنوتيپ ماده که در باغ کلکسيون ايستگاه تحقيقات پسته دامغان انتخاب و مورد بررسي قرار مي دهيم وشاخص هاي مختلف مانند شروع واتمام گلدهي طول دوره گلدهي درصد جوانه زني در روز هاي مختلف وصفات ديگر مورد بررسي قرار مي گيرد تاارقام مناسب وجديدي براي کاشت درمناطق پسته کاري شناساييو و معرفي گردد. تنكي خوشه هاي پسته و عدم دانه بندي مناسب پسته در مناطق پسته كاري دامغان به علت عدم تلقيح وتلقيح نا مناسب و وجود تعداد انگشت شماري فنوتيپ هاي ماده تجاري و عدم تناسب آنها با شرايط تنش هاي محيطي وکمبود آب از اساسي ترين مشكلات اين منطقه مي باشد. يك از فرضيه بر اين می باشد كه مي توان با انجام عمليات بهنژادي ومعرفي رقم جديد بر ميزان عملکرد پسته تاثير گذاشت. حدود 50 ژنوتيپ نر و 750 ژنوتيپ ماده بذري در كلكسيون ايستگاه تحقيقات پسته هست كه تا كنون تحقيق جامعي بر روي اين موضوع انجام نشده می باشد كه در اين تحقيق به اين مهم پرداخته مي گردد.
1-1-کلياتي در مورد درخت پسته :
2-1-1- تاريخچه درخت پسته :
درخت پسته اهلي[1] متعلق به خانواده سماق[2] می باشد. گياهان متعلق به اين خانواده داراي حدود 75 جنس و 600 گونه هستند كه اکثـرا در نواحـي گرمسيري و نيمهگرمسيري جهان پراکـندهاند. واژه pistaيا همان پسته، از ريشه کلمه فارسي پسته pista يا psta و اصطلاح لاتين Pistacia نيز از آن مشتق شده می باشد (سميع و همكاران،1384). شايد قديمي ترين سند درمورد پيشينه تاريخي كشت پسته در ايران را بتوان در سفرنامه هرودت تاريخدان نامي يونان يافت كه درمورد توليد پسته و جايگاه آن در ايران مطالبي را نوشته می باشد (محمدخاني، 1376). محل اصلي رويش اين گياه، شمال شرق ايران در منطقهاي بين مرزهاي ايران، ترکمنستان و افغانستان ميباشد که بعدا به مناطق مديترانه، اروپا و ساير نقاط جهان منتقل شده می باشد. در عين حال در فلور کشورهاي حوزه مديترانه خاستگاه اصلي پسته مناطق آسياي صغير و قفقاز ذکر گردیده می باشد. سابقه کشت و کار اين محصول در ايران مربوط به 4-3 هزار سال قبل می باشد و در شهرهاي دامغان و قزوين پيشينهاي طولاني دارد، ولي در مناطق کرمان، اصفهان و يزد سابقه کشت و کار آن بصورت باغداري به 250 سال قبل ميرسد( شيباني و همكاران، 1374).
2-1-2- ويژگيهاي گياهشناسي و گونههاي مهم پسته :
واژه «پستاسيا»، از نام فارسي آن يعني پسته يا پيسته گرفته شدهمی باشد. درخت پسته اهلي
گياهي نيمهگرمسيري متعلق به تيره سماق يا تيره پسته، از دولپهايها و جداگلبرگان می باشد.
اين جنس داراي 11 گونه می باشد که برخي از گونهها، داراي ترشحاتي مانند تربانتين يا سقز ميباشند. ساير گونههاي اين جنس عبارتند از :P. atlantica ,P .khinjuk ,P. mutica ,P. tereintus ,P. chinensis ,P.texan P. lentiscus , P. mexicana ,P. integerrima . اين گياهان دوپايه، خزان کننده (گونههاي موجود در ايران)، به بلندي 5-2 متر(بلندي درختان پير تا 10 متر هم ميرسد)، داراي برگهاي مرکب،5-3 برگچهاي و بدون گوشوارك ميباشد. بيشتر گونههاي جنس پسته، درختان وحشي و خودروي می باشد که در برابر خشکي پايدارند. از يازده گونه پسته گزارش شده در دنيا سه گونه وحشيP. khinjuk (چاتلانقوش يا كسور يا گلخونك يا خنجوك) و P. mutica L. (بَنه) و P. atlantica در ايران هست. گياهان تيره Anacardiaceae بهصورت درخت يا درختچه داراي برگهاي ساده و يا مرکب هستند. گلهاي آنها منظم و گلهاي نر و ماده روي دو پايه قرار دارند. گياهان اين تيره داراي 75 جنس و 600 گونه می باشد که بيشتر در مناطق بين استوايي تا معتدله پراکنده می باشد (ابريشمي، 1373). پسته تنها جنس قابل کشت و کار ميباشد که ميوه خوردني تجارتي توليد ميکند. هر برگ يک جوانه جانبي را در بر ميگيرد و بيشتر جوانههاي جانبي به گلآذين اوليه تبديل ميشوند که در سال نخست در داخل جوانه تشکيل ميگردد و در سال بعد خوشههاي پسته را توليد ميکنند. بنابراين خوشههاي پسته به صورت جانبي بر روي شاخه يکساله پديدار ميشوند(محمدخاني، 1376 و هادي راد، 1374).
از نظر گياهشناسي، ميوه پسته در رديف ميوه هاي شفت گروهبندي ميگردد. ميوههاي شفت متشکل از 3 قسمت بستر شامل :بستر برونبر خارجي[3]، بستر ميانبر گوشتي[4] و بستر درونبر سخت[5] هستند که درونبر، هسته را ميپوشاند. تفاوت ميوههاي شفت، در بخش خوراکي آنها می باشد. در پسته و بادام، هسته (مغز) مصرف خوراکي دارد، درحاليکه ساير ميوههاي شفت مانند زردآلو و هلو، هسته سخت دارند و ميانبر گوشتي بخش خوراکي ميوه می باشد. ميوه در زمان نارس بودن سبزرنگ و سپس بهرنگ کرم در ميآيد. اندوکارپ در هنگام رسيدن ميـوه از نوک بهصورت طولي شکافــته ميگردد(محمدخاني، 1376).
2-1-3- گونههاي جنس پسته :
جنس پسته داراي 11 گونه می باشد (ابريشمي، 1373). مشخصات اصلي در تفکيک و شناسايي گونهها، شامل : خصوصيات برگ مثل وجود يا عدم وجود بال در قاعده برگ[6]، متناوب بودن، شانهاي بودن، خزان کننده يا هميشه سبز بودن در درجه اول و خصوصيات ميوه و گل در درجه دوم اهميت ميباشد. نامگذاري گونههاي پسته داراي تنوع زيادي بوده و توضیح کاملي از گونهها و صفات اساسي و کلي در تفکيک و شناسايي آنها بطور يکجا منتشر نشده می باشد و اطلاعات موجود فقط بر اساس فلور کشورهاي مختلف ميباشد، بنابراين احتمال اين هست که گياهشناسان مختلف، گونههاي يکساني را تحت اسامي متفاوتي انتشار داده باشند و يا بالعکس. درهرحال گونهها و يا هيبريدهاي اين جنس به دو دسته کلي که شامل گونههاي اهلي و گونههاي وحشي می باشد، تقسيم ميشوند.
در ايران جامعه جنگلهاي پسته اهلي در منطقه سرخس (شمال شرق خراسان)، جنوبغربي ترکمنستان تا شمالغرب مرز افغانستان در مساحتي بالغ بر 14700 هکتار وجود دارند. اين جامعه معمولا خالص بوده و کمتر گونههاي ديگري در آن هست. چيزي که هماکنون بهعنوان پسته خوراکي هست شامل انواع رقمها و واريتههاست و بر اساس فرم و شکل ميوه به دو دسته کلي کشيده و بلند (بادامي) و گرد و کروي (فندقي) تقسيم ميشوند. نوع پسته سرخس که از لحاظ شکل و اندازه کوچکتر می باشد چيزي حد واسط دو نوع قبلي می باشد ( شيباني و همكاران، 1374).
2-1-4- نيازهاي آب و هوايي پسته :
جايگاه اقليمي مناسب رشد پسته تابستانهاي گرم، طولاني و خشک و زمستانهاي نسبتاً سرد می باشد. تابستان خنک و بالا بودن رطوبت نسبي هوا در فصل رشد پسته براي رسيدن مغز پسته مناسب نيست و بههمين دليل کاشت پسته در چنين مکانهايي پيشنهاد نميگردد. پسته در سرماي زمستانه تا C°20- بهخوبي پايدار می باشد ولي به سرماي بهاره حساس ميباشد. البته مقاومت پايهها و ارقام مختلف با هم متفاوت مي باشد. سرماي بهاره سبب سرمازدگي و از بين رفتن گلها و قسمتهاي تازه روئيده مي گردد. افزون بر اين، درخت پسته نياز به سرماي کافي در زمستان دارد تا جوانههاي آن از حالت رکود و خواب فيزيولوژيک خارج شوند. ميزان نياز سرمايي بسته به ارقام مختلف پسته متفاوت می باشد. براي نمونه، رقم کرمان در کاليفرنيا به 1000 ساعت سرماي زير C°7 نياز دارد (شيباني و همکاران، 1374). اگر نياز سرمايي پسته تأمين نشود باز شدن جوانههاي گل و برگ در بهار به تاخير افتاده و ناهماهنگ خواهد گردید. در ايران به سبب اينکه پسته در بلندي 700 تا 3000 متر از سطح دريا کشت ميگردد نياز سرمايياش در بيشتر نواحي برآورده ميگردد (شيباني و همکاران، 1374 و محمدخاني، 1376).
در برخي از نواحي بهدليل عدم تأمين نياز سرمايي پسته (زير 700 ساعت) ميتوان از برخي مواد مثل روغن ولک (7%) و دورمکس (4%) هم بهره گیری نمود (Rahimi and Asghari, 2004). همچنين در مناطق با سرمازدگي ديررس بهاره ميتوان از موادي زیرا پاکلوبوترازول (PBZ) در ارديبهشت به ميزان 5/0 تا 75/0 گرم ماده مؤثر بهصورت تيمار خاکي در سايهانداز هر درخت براي تنظيم گلدهي رقم اوحدي و تأخير در گلدهي بهره گیری نمود.(جوانشاه و همکاران، 1379). پسته گياهي پايدار به خشکي و شوري آب و خاک می باشد (سميع و همكاران، 1384).
2-1- 5- سطح زير کشت
2-1- 5-1-کشت و توليد پسته در دنيا
هماکنون کاشت و پرورش درختان پسته در نواحی گوناگون جهان گسترش دارد(شکل2-1). در قاره آسيا بجز مناطق رويش طبيعي، درختان پسته در کشورهاي سوريه، ترکيه، اردن، قبرس، لبنان، فلسطين، يمن و چين پرورش مييابد. در قاره اروپا کشورهاي ايتاليا و يونان، و در قاره آفريقا کشورهاي تونس و مغرب و در قاره آمريکا، در ايالات متحده درختان پسته کشت ميگردد(ابريشمي، 1373). براساس آخرين اطلاعات سازمان خواروبار و کشاورزي جهاني [7](FAO) سطح زير کشت پسته در جهان متغير بوده و اغلب سير صعودي داشته می باشد. از سال 1990 تا 2003 در يک دوره سيزده ساله سطح زير کشت پسته جهان متغير بوده می باشد (جدول 2-1). در اين دوره کمترين ميزان سطح زير کشت با 275 هزار هکتار مربوط به سال 1990 و بيشترين آن با 440 هزار هکتار مربوط به سال 2002 بوده می باشد که رشدي برابر با 37 درصد نسبت به آغاز دوره مورد بررسي داشته می باشد (نمودار2-1). اين سازمان در سال 2007 ميزان توليد جهاني پسته را 521921 تن گزارش کرده که از اين مقدار 230 هزار تن بالغ بر 44 درصد از ايران و بقيه مربوط به کشورهاي آمريكا، ترکيه، سوريه، چين و يونان كه جمعاً 7/97 درصد توليد جهان را داشته و سطح زير کشت پسته در دنيا، 526591 هکتار و متوسط عملکرد در دنيا، 990 كيلو گرم در هکتار گزارش شده می باشد (FAO, 2007).
تعداد صفحه :176
قیمت : چهارده هزار و هفتصد تومان